Pytanie użytkownika Serwisu BHP:
Jakie wymagania obowiązują przy odbiorach nowych maszyn, instalacji oraz odbiorach maszyn po modernizacjach? Jakie kryteria powinny zostać uwzględnione?
Kto powinien uczestniczyć w komisyjnym odbiorze maszyn nowych i używanych?
Jakie informacje powinny się znaleźć w protokole odbiorczym?
Odpowiedź
Przepisy nie precyzują, kto uczestniczy w odbiorze maszyn. Odpowiedzialność w tym zakresie spoczywa na pracodawcy, który powinien wyznaczyć osoby kompetentne, umiejące ocenić zgodność maszyny z obowiązującymi wymaganiami.
Brak uwarunkowań prawnych co do formy odbioru. Dla maszyn nowych wystarczy odpowiednia dokumentacja, deklaracja zgodności i oznakowanie CE. Dla maszyn używanych powinien powstać protokół, w którym stwierdza się, że maszyna spełnia wymagania minimalne.
Osobnym tematem są kontrole maszyn po zamontowaniu na stanowisku, czy to maszyny nowej, czy używanej oraz po pracach modyfikacyjnych. W takim przypadku kontroli dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje – przepisy nie precyzują, jakie.
Uzasadnienie
Nowe maszyny
Wszystkie wymagania, które musi spełniać nowo wyprodukowana maszyna określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21.10.2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn – dalej r.z.w.m. Wymagane elementy dokumentacji technicznej określa załącznik nr 2 do r.z.w.m.
Sprawdzając zgodność maszyny z zasadniczymi wymaganiami, weryfikujemy jej zgodność według następujących kryteriów:
– dokumentacja techniczna
– deklaracja zgodności
– ergonomia
– konserwacja, regulacja
– ogólne warunki bezpieczeństwa
– oświetlenie maszyny
– stanowisko operatora
– transport maszyny
– układ sterowania
– urządzenia ochronne
– zasilanie energią, odłączanie maszyny
– obsługa – sygnały, oznakowania, instrukcje
– projekt maszyny
– ryzyko maszyny
– treść instrukcji
Według załącznika nr 3 do r.z.w.m., deklaracja zgodności WE jest prawnym oświadczeniem producenta (pracodawcy), że maszyna jest zgodna ze wszystkimi mającymi zastosowanie postanowieniami dyrektywy maszynowej i, tam gdzie to właściwe, z postanowieniami innych mających zastosowanie przepisów UE.
Deklaracja zgodności powinna zawierać m.in.:
– nazwę i pełny adres producenta oraz jego upoważnionego przedstawiciela, jeżeli ma to zastosowanie;
– nazwisko i adres osoby mającej miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, upoważnionej do przygotowania dokumentacji technicznej;
– opis i dane identyfikacyjne maszyny, w tym ogólne określenie, funkcję, model, typ, numer seryjny i nazwę handlową; Zgodność z dyrektywą maszynową i innymi dyrektywami dotyczącymi maszyn. Wszystkie odniesienia musza być odniesieniami do przepisów opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE.
– nazwę, adres i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej oraz numer certyfikatu badania typu WE, jeżeli ma to zastosowanie;
– odniesienie do zastosowanych norm zharmonizowanych, jeżeli ma to zastosowanie;
– miejsce i datę sporządzenia deklaracji.
Podpisanie deklaracji zgodności upoważnia do umieszczenia oznakowania CE na maszynie. Znak CE na maszynie oznacza, że spełnia ona wszystkie wymagania, które jej dotyczą, wynikające ze wszystkich dyrektyw, którym podlega. Oznakowanie CE musi być umieszczone w bezpośredniej bliskości nazwy producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, przy zastosowaniu tej samej techniki. W przypadku zastosowania procedury pełnego zapewnienia jakości, za oznakowaniem CE umieszcza się numer jednostki notyfikowanej.
Jeśli wszystkie elementy spełniają wymagania zasadnicze i sporządzono stosowną dokumentację, która to potwierdza, maszyna może być zakupiona i zainstalowana na stanowisku pracy. Po zainstalowaniu będzie podlegała kontroli wstępnej.
Zgodnie z art. 217 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks Pracy, niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.
Maszyny używane
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30.10.2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy – dalej r.m.w.u.m. określa procedurę dostosowania maszyny do wymagań minimalnych oraz obowiązki pracodawcy w tym zakresie.
Podczas sprawdzania zgodności maszyny z minimalnymi wymaganiami szczególną uwagę należy zwrócić na:
Wymagania ogólne
1. Oświetlenie: należy zapewnić oświetlenie miejsc i stanowisk pracy lub konserwacji, stosownie do wykonywanych czynności.
2. Elementy sterownicze: powinny być widoczne, łatwe do zidentyfikowania i oznakowane, usytuowane poza strefami zagrożenia, a ich obsługa nie powinna powodować dodatkowego zagrożenia.
3. Umiejscowienie pulpitu głównego: operator ze stanowiska obsługi powinien mieć możliwość upewnienia się, że nikt nie znajduje się w strefie zagrożenia oraz wysłania ostrzegawczego sygnału optycznego lub akustycznego.
4. Uruchamianie maszyny: zamierzone działanie na układ sterowania (dotyczy także ponownego uruchomienia po zatrzymaniu niezależnie od przyczyn).
5. Zatrzymanie normalne:
– każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy służący do całkowitego i bezpiecznego zatrzymania maszyny oraz niektórych części maszyny;
– element sterowniczy zatrzymujący maszynę powinien być uprzywilejowany wobec elementów uruchamiających;
– z chwilą zatrzymania maszyny lub jej części zasilanie odpowiednich napędów uruchamiających powinno zostać odłączone.
6. Urządzenie do awaryjnego wyłączania tzw. wyłącznik STOP:
– w uzasadnionych przypadkach ze względu na stwarzane zagrożenia, maszyna powinna posiadać wyłącznik awaryjny od odłączenia od wszystkich źródeł energii
– odpowiedni kształt i kolor wyłącznika.
Więcej na Wolters Kluwer
